ULAŞ SÜRMELİOĞLU
MARKET ve pazarlarda, insanların alım gücüne doğrudan etki yapan sebeptir döviz kurları. Hava muhalefeti, anlık yüksek talep gibi durumlardan dolayı ürünlerin eksik kaldığı dönemlerde her ülke ürünleri dışarıdan ithal etmektedir. Kendi nüfus taleplerinden fazla ürün üreten ülkeler, ihracat aracılığı ile ülke ekonomilerine katkıda bulunurlar. Uluslar arası pazarda baz alınan para değerleri genellikle Dolar ya da Euro üzerinden dönmektedir. Ülkemizde özellikle tarımsal ürünlerin üretilmesi hususunda çeşitli problemler var. Çiftçilere sunulan teşvik priminin az olması, tarımsal ürünlerle bağdaştırılmış hormonların toprağın yapısını bozarak, üründen elde edilen verimin düşmesi ve halkın bu ürünlere olan talebinin azalması gibi etkenler, iç pazardaki döngüyü bozmaktadır. Yetişmekte olan genç neslin üretime olan ilgisinin azalması da dışarıdan ürün ithal etmek durumunda kalmamıza sebebiyet verebilmektedir. Döviz kurlarının azalıp yükselmesinin önündeki en büyük ve temel etmen ülke kasasından çıkan paranın fazla, giren paranın ise az olmasından kaynaklanmaktadır. Bunun tabi ki daha geniş ve farklı sebepleri de vardır ama en basite indirgenmişi budur. Halkın talebinde bulunduğu ürünün üretiminin yetersiz olduğu durumlarda dışarıdan ürünlerin ithal edilmesi döviz kuru dengelerini bir anda değiştirebilmektedir.
Geçtiğimiz aylarda haberlerde sıklıkla yer bulan patates ve soğanın fiyatı dudak uçuklatmıştı. Birkaç gün sonra ise çiftçiler röportaj vermeye başladı kanallara ve gazetelere. Ellerinde bol miktarda patates ve soğan olduğunu ve bunu 1 liranın altında dahi satamadıkları için ellerinde kaldıklarını belirttiler. Bundan birkaç gün sonra ise Suriye’den patates ithal edeceğimiz haberleri yansıdı televizyonlara ve gazetelere. Ülkeler arası diplomatik ilişkilerin devamı için bu gibi alım satımlar yapılabilir. Fakat bunun, bizim ülkemizde yetişmeyen, bulunmayan ürünler üzerine olması gerekmektedir ki bu ülkeler arası ticaretin devamlılığı sağlanabilsin. Tarım cenneti yakıştırması yapılan Türkiye’nin dışarıdan tarımsal ürün ithal etmesi, iç pazardaki fiyat dengelerini bir anda yerle bir etmekte ve halkın alım gücünü ciddi derecede düşürmektedir. Bu durum uzun vadede enflasyon oranının artmasına etki etmektedir.
Şu anda döviz kurlarını düşürmek için çalışmalara yapılmaktadır. Fakat bu çalışmalar genellikle anlık çözüm önerileri üzerinden yapılmaktadır. Sadece dışarıya harcanan paranın değil, ülkeye girme potansiyeli olan döviz için bu yıl beklenen sonucu alamadık henüz. Turizm, Dünya Kupasından dolayı beklenen rağbeti görmedi ve yabancı turist sayısında, geçtiğimiz yıllara nazaran ciddi bir azalma oldu. Kurlardaki ciddi yükseliş de bu süreç içinde gerçekleşti. Elbette ki bu durum öngörülmüştür. Sonuçta Dünya kupasının yaratacağı etki yıllardır bilinmekte. Turizmden beklenen gelirin elde edilemeyeceği biliniyordu. Önlem alınabilecekken daha önceden, şuan döviz kurlarının yükselmesiyle birlikte alım gücümüz ciddi derecede düşmüş vaziyette. Beklenen gelirin elde edilmeyeceği bilindiği halde, ithalat kısıtlanması getirilmedi.
Alışverişini pazardan ya da marketten yapan insanlar bir anda mutfak bütçelerinde küçülmeye gitmek zorunda kaldı.
